مسجدومرکزفرهنگی حضرت ولی عصرعلیه السلام



بسم الله
محرم الحرام


پیش از اسلام، عرب جنگ در ماه محرم را حرام می دانست و ترک مخاصمه می کرد؛ لذا از آن زمان این ماه بدین اسم نامگذاری شد.(1) و روز اول محرم را اول سال قمری قرار دادند.(2) در توضیح این که چرا ماه های دیگر که جنگ در آنها حرام است، محرم نامیده نمی شود می توان گفت: چون ترک جنگ از این ماه شروع می شد به آن محرم گفتند.

این ماه در مکتب تشیع یادآور نهضت حضرت سیدالشهدا (علیه السلام) و حماسه جاودان کربلاست.

این ماه، یادآور دلاورمردی های یاران با وفای اباعبدالله الحسین(علیه السلام)، فداکاری های زینب کبری(سلام الله علیها)، حضرت سجاد(علیه السلام)، و همه اسرای کاروان امام حسین(علیه السلام)، است. این ماه، یادآور خطبه ها و شعارهای آگاهی بخش سالار شهیدان، نطق آتشین حضرت زینب(سلام الله علیها) و خطابه غرّای زین العابدین(علیه السلام)، است.

این ماه، یادآور استقامت حبیب بن مظاهر و شهادت عون و جعفر است.

آری این ماه، ماه پیروزی حق بر باطل است.

ادامه مطلب

بسم الله
وقایع و اعمال ذی الحجه الحرام 

اعمال عمومی دهه اول

بدان که این ماه از ماه های شریفه است و چون این ماه واصل می شد، صلحای صحابه و تابعین اهتمام عظیم در عبادت می کردند و دهه اولِ آن، ایامش ایام معلومات و در نهایت فضیلت و برکت است، و از رسول خدا صلی الله علیه و آله مروی است که: عمل خیر و عبادت در هیچ ایامی نزد حق تعالی محبوب تر نیست از این دهه. و از برای این دهه اعمال چند است:
1. روزه گرفتن نُه روزِ اولِ این دهه که ثواب روزه تمام عمر را دارد.
2. خواندن دو رکعت نماز مابین مغرب و عشا در تمام شب های این دهه، در هر رکعت بعد از حمد»، یک مرتبه توحید» و این آیه را بخواند: وَ واعَدنا مُوسی[1] که هرکه چنین کند با ثواب حاجیان شریک خواهد بود.
3. بخواند این تهلیلات مبارکه علویه را، و اگر روزی ده مرتبه بخواند بهتر است و از برای آن فضیلت بسیاری ذکر شده: لا اللهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ اللَّیالی وَالدُّهُورِ.[2]

اعمال روز اول

روز اول روز بسیار مبارکی است و در آن چند عمل وارد است:
1. روزه که ثواب هشتاد ماه دارد. 2. خواندن نماز حضرت فاطمه علیها السلام » است و آن چهار رکعت است به دو سلام، مثل نماز امیرالمؤمنین علیه السلام »، در هر رکعت حمد» یک مرتبه و توحید» پنجاه مرتبه و بعد از سلام، تسبیح آن حضرت بخواند. 3. نمازی است که آن دو رکعت است پیش از زوال به نیم ساعت. در هر رکعت حمد» یک مرتبه و هر یک از توحید» و آیةالکرسی» و انا انزلناه» ده مرتبه. [3]

دعای دهه اول ذی الحجه

ابوحمزه ثمالی روایت کرده است که امام جعفر صادق علیه السلام هر روزی از ده روز ذی الحجه، بامداد و شامگاه این دعا بخواندی: اللهم هذه الایام.

وقایع و اعمال روزها

روز چهارم: شیخ بهایی فرمود که: روز زینت است که موسی علیه السلام غلبه کرد بر ساحران، هنگامی که عصای خود را افکند.
روز پنجم: در این روز، سنه 220، به قولی شهادت حضرت جواد علیه السلام واقع شده و مشهور آخر ذی القعده است.
روز ششم: در این روز، بنا بر روایتی تزویج فاطمه علیها السلام به امیرالمؤمنین علیه السلام شده.
روز هفتم: روزی است که حضرت موسی علیه السلام بر ساحران غلبه کرد.[4] در این روز، سنه 114، وفات حضرت باقر علیه السلام واقع شد. شیخ کلینی و دیگران از حضرت صادق علیه السلام روایت کرده اند که فرمود: پدرم را بیماری صعبی عارض شد که اکثر مردم بر آن حضرت خائف شدند و اهل بیت آن حضرت گریان گردیدند. حضرت فرمود که: من در این مرض نخواهم رفت؛ زیرا که دو کس نزد من آمدند و مرا چنین خبر دادند. پس، از آن مرض صحت یافت و مدتی صحیح و سالم ماند. پس روزی مرا طلبید و فرمود: جمعی از اهل مدینه را حاضر کن. چون ایشان را حاضر کردم، فرمود که: ای جعفر! چون من به عالم بقا، رحلت کنم مرا غسل ده و کفن کن و قبر من چهار انگشت از زمین بلند گردان و آب بر قبر من بریز و اهل مدینه را گواه گرفت.
چون ایشان رفتند، گفتم: ای پدر! آنچه می فرمودی به عمل می آورم و احتیاج به گواه نبود. فرمود: ای فرزند! برای این گواه گرفتم که بدانند تویی وصیّ من و در امامت با تو نزاع نکنند. گفتم: ای پدر بزرگوار! من امروز شما را از همه روز صحیح تر می یابم و آزاری در شما مشاهده نمی نمایم. فرمود: آن دو کس که مرا در آن مرض خبر دادند که صحت می یابم، در این مرض به نزد من آمدند و گفتند: به عالم بقا، رحلت می نمایی، و به روایت دیگر فرمود که: ای فرزند گرامی! مگر نشنیدی که حضرت علی بن الحسین علیه السلام از پس دیوار مرا ندا کرد که: ای محمد بیا، زود باش که ما انتظار تو را می کشیم.
روایت شده که آن حضرت هشتصد درهم برای تعزیه و ماتم خود وصیت فرمود، و از حضرت صادق علیه السلام مروی است که پدرم گفت: ای جعفر! از مال من وقفی بکن برای ندبه کنندگان که ده سال در منا در موسم حج بر من گریه کنند و رسم ماتم را تجدید نمایند. بالجمله، آن حضرت را به زهر شهید کردند و آیا قاتل آن حضرت هشام بن عبدالملک است یا ابراهیم بن الولید؟ اختلاف است و در بعضی روایات است که عبدالملک مروان، زینی فرستاد در مدینه و بر اسب زدند و حضرت باقر علیه السلام سوار شد و در آن زهری تعبیه کرده بودند. پس بدن مکرمش ورم کرد و آثار موت در خود مشاهده نمود، سپس وصیت خود را فرمود و سه روز در درد و الم بود و در روز سوم از اثر زهر شهید شد.[5]
روز هشتم: روز تَرْوِیه» است و در این روز حُجاج نیت حج تمتع کنند و محرم شده، از مکه به سمت منا» روند و شب را در آنجا بیتوته کنند و صبح عرفه به جانب عرفات روند. و روزه این روز، فضیلت دارد و کفاره شصت سال روایت شده.[ 6]
شب نهم: این شب، از لیالی متبرکه و شب مناجات با قاضی الحاجات است و توبه در آن شب مقبول و دعا در آن مستجاب است و کسی که آن شب را به عبادت به سر آورد، اجر صد و هفتاد سال عبادت داشته باشد و از برای آن شب چند عمل است:
1. بخواند: اَللّهُمَّ یا شاهِدَ کُلِّ نَجْوی، الخ». 2. بخواند تسبیحات عشر را. 3. بخواند دعای اَللّهُمَّ مَنْ تَعَبَّاً وَ تَهَیَّاَ» را که در روز عرفه و شب های جمعه نیز وارد است. 4. زیارت کند زمین کربلا را و بماند در آنجا تا روز عید تا آنکه از شر آن سال نگاه داشته شود.
روز نهم: این روز، روز عرفه و از اعیاد عظیمه است، اگرچه به اسم عید نامیده نشده است. و روزی است که حق تعالی، بندگان خود را به عبادت و اطاعت خویش خوانده و موائد جود و احسان خود را برای ایشان گسترانیده و وعده فرموده ایشان را به آمرزش گناهان ایشان و پوشانیدن عیب هایشان، و از برای این روز اعمالی چند است:
1. غسل 2. زیارت امام حسین علیه السلام ، و اگر کسی توفیق یابد که در این روز، در تحت قبه مقدسه آن حضرت باشد ثوابش کمتر نیست از کسی که در عرفات باشد، بلکه زیاده است. 3. بعد از نماز عصر پیش از آنکه مشغول به خواندن دعاهای عرفه شود دو رکعت نماز به جا آورد در زیر آسمان و اعتراف کند نزد حق تعالی به گناهان خود تا فایز شود به ثواب اهل عرفات و گناهانش آمرزیده گردد. بعد از این دو، دو رکعت دیگر به جا آورد: در رکعت اول حمد» و توحید» و در دوم حمد» و جحد». پس از آن، چهار رکعت دیگر به جا آورد، در هر رکعت حمد» و پنجاه مرتبه توحید» که این چهار رکعت نماز بعینه نماز امیرالمؤمنین علیه السلام است که فضیلت بسیار دارد. 4. دعای 47 صحیفه کامله را بخواند. 5. دعای عرفه سیدالشهدا علیه السلام را بخواند. 6. بخواند دعاهای عرفه را که وارد شده از حضرت رسول صلی الله علیه و آله و علی بن الحسین و حضرت صادق و کاظم علیهم السلام .
بهترین اعمال در این روز، دعاست و در تمام ایام سال این روز شریف به جهت دعا امتیازی دارد، لاجرم دعاهای بسیار برای این روز، وارد شده است. عمل ام داود» در این روز، به جا آوردن نیکو است، و احادیث در باب روزه این روز مختلف است و اکثر علما جمع کرده اند مابین احادیث به اینکه اگر روزه او را از دعا کردن ضعیف نگرداند، سنت است، والا مکروه است. گفته شده که در این روز، توبه آدم قبول شده و حضرت ابراهیم و حضرت عیسی متولد شده اند و توریة» بر داود» نازل شده[7]
شب دهم: این شب، از لیالی متبرکه و از جمله چهار شبی است که احیای آنها سنت است و درهای آسمان در این شب باز است، و در این شب سنت است زیارت امام حسین علیه السلام .[ 8]
روز دهم: روز عید اضحی است و بسیار روز شریفی است. و ما در عید فطر به مختصری از آداب عید اشاره کردیم و در اینجا نیز چند عمل مذکور می شود:
1. غسل است که در این روز سنت مؤکد است و بعضی از علما واجب دانسته اند. 2. نماز عید است به همان نحو که در عید فطر ذکر شده، لکن در این روز مستحب است که افطار بعد از نماز از گوشت قربان شود. 3. خواندن دعاهایی است که وارد شده پیش از نماز عید و بعد از نماز آن، و بهترین دعاهای این روز دعای 48 صحیفه است: اَللّهُمَّ هذا یَوْمٌ مُبارکٌ.» و اگر دعای 46، یا مَنْ یَرْحَمُ مَنْ لا یَرْحَمُهُ الْعِبادُ» را نیز بخواند، خوب است. 4. خواندن دعای ندبه است. 5. قربانی است که سنت مؤکد است.[ 9]
روز یازدهم: این روز، اولِ ایام سه روزه تشریق است که حرام است روزه آنها بر کسی که در منا» است، و به قولی روز ولادت حضرت رضا علیه السلام است.
شب چهاردهم: شَقُّ القمر شده به اعجاز رسول خدا صلی الله علیه و آله در مکه معظمه به نحوی که در کتب معتبره ذکر شده است[10]
روز پانزدهم: در این روز، سنه 34، اصحاب رسول خدا صلی الله علیه و آله اطراف خانه عثمان را محاصره کردند و از او درخواست نمودند که خویشتن را از خلافت خلع کند. عثمان می گفت: لباسی را که خدا بر من پوشانده از خود دور نمی کنم. مردم هم کار را بر او سخت گرفته بودند و کار کم کم بالا گرفت تا روز هیجدهم که او را به قتل رسانیدند. در این روز، سنه 212، بنابر مشهور بین علما، ولادت با سعادت حضرت هادی علیه السلام واقع شده در قریه صریا» که در حوالی مدینه طیبه است.
روز هجدهم: روز عید غدیر و عید آل محمد صلی الله علیه و آله و عظیم ترین اعیاد است.[11]
روز بیست و چهارم: بنابر اشهر، روزی است که مباهله کرد رسول خدا صلی الله علیه و آله با نصاری نجران» و پیش از آنکه خواست مباهله کند، عبا بر دوش مبارک گرفت و حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام را داخل در زیر عبا نمود و گفت: پروردگارا! هر پیغمبری را اهل بیتی بوده است که مخصوص ترین خلق خدا بوده اند به او؛ خداوندا! اینها اهل بیت منند. پس، از ایشان برطرف کن شک و گناه را و پاک کن ایشان را پاک کردنی. پس جبرئیل نازل شد و آیه تطهیر در شأن ایشان آورد. پس حضرت رسول صلی الله علیه و آله این چهار بزرگوار را بیرون برد از برای مباهله، چون نگاه نصاری بر ایشان افتاد و حقیقت آن حضرت و آثار نزول عذاب مشاهده کردند، جرئت مباهله ننمودند و استدعای مصالحه و قبول جزیت نمودند. در این روز، حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام ، در رکوع، انگشتر خود را به سائل داد و آیه اِنّما وَلُیکُم اللهُ»،[12] در شأنش نازل شد. بالجمله، این روز بسیار شریفی است و در آن چند عمل وارد است:
1. غسل 2. روزه 3. دو رکعت نماز و آن مثل نماز روز غدیر است در وقت و کیفیت و ثواب. 4. خواندن دعای مباهله که شبیه به دعاهای سحرهای ماه رمضان است. 5. دو رکعت نماز کند با آداب و شرایط، و بعد از نماز، هفتاد مرتبه استغفار کند. پس اشاره کند به موضع سجود خود و بخواند: الحَمْدُلِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ. . و شایسته است در این روز، تصدق بر فقرا به جهت تأسی به مولای خود، امیرالمؤمنین علیه السلام و زیارت کردن آن حضرت، و انسب خواندن زیارت جامعه است[13]
روز بیست و پنجم: روز شریفی است و روزی است که هَل اَتی»[14 ]در حق اهل بیت علیهم السلام نازل شده به جهت آنکه سه روز، روزه گرفتند و افطار خود را در هر سه شب به مسکین و یتیم و اسیر دادند و به آب خالص، افطار نمودند. شایسته است که شیعیان اهل بیت در این ایام، تأسی به موالی خود نمایند در تصدق بر مساکین و ایتام و سعی در اطعام ایشان، و روزه بدارند. چون بعض علما، این روز را روز مباهله می دانند زیارت جامعه و دعای مباهله را در این روز خواندن، مناسب است.[15]

پی نوشت ها :

1. اعراف: 142.
2. فیض العلام، صص 114 و 115.
3. همان، ص 115.
4. فیض العلام، ص 119.
5. همان، صص 120 و 121.
6. همان، ص 122.
7. همان، صص 124 ـ 126.
8. همان، صص 128 و 129.
9. همان، صص 129 و 130.
10. همان، صص 130 و 131.
11. همان، صص 132 و 133.
12. مائده: 55.
13. فیض العلام، صص 139 ـ 141.
14. انسان: 76.
15. فیض العلام، ص 141.

منبع: ،مرکز پژوهش های صدا وسیما ،گنجینه ، شماره (85)، قم: 1389

 راسخون

بسم اللهاعمال ماه ذی القعده

بسم الله الرّحمن الرّحیم
ماه ذیقعده الحرام ؛ { اهمّیت / فضیلت . آداب و اعمال . وقایع }
اهمّیت / فضیلت :
این ماه اوّل ماه ‏هاى حرام است که حق تعالى در قرآن مجید ذکر فرموده و سیّد بن طاوس روایتى نقل کرده که ذى القعده در وقت شدّت و در سختی ها، محلّ اجابت دعا است . خصوصیت ماه حرام : شیخ مفید رحمه الله روایت کرده که پیغمبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمودند : هر کس در ماه حرام سه روز پنجشنبه و جمعه و شنبه را روزه بگیرد، خداوند برای او عبادت یک سال را بنویسد. همچنین روایت شده است نهصد سال که روزهای آن روزه و شب های آن در قیام باشد ( المراقبات . ص 369 ) .
.
آداب و اعمال :
1-فضیلت نماز روز یکشنبه : در روز یکشنبه این ماه نمازى با فضیلت بسیار از رسول خدا صلّى الله علیه و آله روایت شده که مجملش آن است که هر که آن را بجا آورد، توبه‏اش مقبول و گناهش آمرزیده شود و دشمنان او در روز قیامت از او راضى شوند و با ایمان بمیرد و دینش گرفته نشود و قبرش گشاده و نورانى گردد و والدینش از او راضى گردند و مغفرت شامل حال والدین او و ذرّیه ی او گردد و توسعه ی رزق پیدا کند و ملک الموت با او در وقت مردن مدارا کند و به آسانى جان او بیرون شود . * نماز روز یکشنبه : کیفیّت آن چنان است که در روز یکشنبه غسل کند و وضو بگیرد و چهار رکعت نماز گزارد در هر رکعت حمد یک مرتبه و قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ سه مرتبه و معوذتین یک مرتبه، ( پس از اتمام نماز ) هفتاد مرتبه استغفار کند و پس از اتمام استغفار، بگوید‏ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ‏ سپس بگوید : یَا عَزِیزُ یَا غَفَّارُ اغْفِرْ لِی ذُنُوبِی وَ ذُنُوبَ جَمِیعِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ فَإِنَّهُ لَا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ‏ . ظاهر آن است که این استغفار مذکور و دعاى بعد را بعد از نماز باید بجا آورد . 2- روزه ی سه روز متوالی : روایت شده که : هر که در یکى از ماه ‏هاى حرام سه روز متوالى که پنجشنبه و جمعه و شنبه باشد روزه بدارد، ثواب نهصد سال عبادت براى او نوشته شود ( مفاتیح الجنان . فصل پنجم . در اعمال ماه ذی القعده ) .

بیان حقیقت استغفار : از امیرالمؤمنین علی وصی علیه السّلام روایت شده : که گوینده ای در محضر آن حضرت گفت : اَستَغفِرُ الله. حضرت به او فرمود : مادرت بر تو بگرید آیا می دانی استغفار چیست ؟ استغفار درجه ی علّیین است و آن نامی است برای شش معنی : اوّل : پشیمانی از گذشته. دوم : عزم بر این که به آن گناه رجوع نکند و دیگر آن را انجام ندهد. سوم : اگر حقّی از مردم بر عهده ی اوست، ادا کند تا خدا را که ملاقات می کند، پاک باشد و حقّی از دیگران بر او نمانده باشد. چهارم : هر واجبی که بر عهده ی اوست و آن را ضایع ساخته است، حقّ آن را ادا نماید. پنجم : بر خود حتم کند گوشتی که از گناه بر تن او روییده است، به وسیله ی حزن و اندوه، آب شود تا پوست به استخوان بچسبد و بین آنها گوشت تازه بروید. ششم : به بدن خود اَلَم و سختی طاعت را بچشاند همان طوری که شیرینی گناه و معصیت را چشانیده بود. در این وقت بگوید : اَستَغفِرُ الله ( المراقبات . ص 369 ) .

روز یازدهم : روز ولادت با سعادت و با برکت حضرت امام رضا علیه السّلام است‏ .
شب پانزدهم : شب مبارکى است خداوند بر بندگان مؤمن خود نظر رحمت مى‏فرماید و چنان که در روایت نبوى صلّى الله علیه و آله است : کسى که در این شب به طاعت حق تعالى مشغول باشد براى او اجر صد نفر سایح یعنى روزه‏دار ملازم مسجد که خدا را طرفه العینى معصیت نکرده باشد، خواهد بود. پس این شب را مغتنم شمار و مشغول کن خود را به طاعت و عبادت و نماز و طلب حاجات از خدا همانا روایت شده که : هر که سؤال کند در این شب حاجتى از خداوند تعالى به او عطا خواهد شد ( مفاتیح الجنان . فصل پنجم . در اعمال ماه ذی القعده ) .
.
شب بیست و پنجم : شب دحوالأرض است . یعنى پهن شدن زمین از زیر خانه ی کعبه بر روى آب و از لیالى شریفه است که رحمت خدا در آن نازل مى‏شود و قیام به عبادت در آن اجر بسیار دارد .
از حسن بن على وشا روایت است که گفت : من کودک بودم که با پدرم در خدمت امام رضا علیه السّلام در شب بیست و پنجم ماه ذى القعده شام خوردیم . پس فرمود : که امشب حضرت ابراهیم علیه السّلام و حضرت عیسى علیه السّلام متولّد شده‏اند و زمین از زیر کعبه پهن شده است پس هر که روزش را روزه بدارد چنان است که شصت ماه را روزه داشته باشد و به روایت دیگر است که فرمود : در این روز حضرت قائم علیه السّلام قیام خواهد نمود .
روز بیست و پنجم : روز دحوالأرض است و یکى از آن چهار روز است که در تمام سال به فضیلت روزه، ممتاز است‏ . روزى است که رحمت خدا در آن منتشر گردیده و از براى عبادت و اجتماع به ذکر خدا در این روز اجر بسیارى است .
1-روزه : در روایتى روزه‏اش مثل روزه ی هفتاد سال است و در روایت دیگر کفّاره ی هفتاد سال است و هر که این روز را روزه بدارد و شبش را به عبادت به سر آورد از براى او عبادت صد سال نوشته شود و از براى روزه‏دار این روز هر چه در میان آسمان و زمین است استغفار کند . 2- غسل . 3- نماز : دو رکعت است در وقت چاشت (ظهر) در هر رکعت بعد از حمد، پنج مرتبه سوره والشّمس بخواند و بعد از سلام نماز بخواند : لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ‏ ، پس دعا کند و بخواند : یَا مُقِیلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِی عَثْرَتِی یَا مُجِیبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِی یَا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِی وَ ارْحَمْنِی وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَیِّئَاتِی وَ مَا عِنْدِی یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرامِ . 4- دعا : مستحب است خواندن این دعا : اللَّهُمَّ دَاحِیَ الْکَعْبَهِ . . 5- زیارت : میر داماد رحمه الله در رساله ی اربعه ی ایّام خود در بیان اعمال روز دحو الارض فرموده که : زیارت حضرت امام رضا علیه السّلام در این روز افضل اعمال مستحبّه و از آداب و سنّت های مؤکد است وهمچنین زیارت آن حضرت در روز اوّل ماه رجب نیز در نهایت تأکید است ( مفاتیح الجنان . فصل پنجم . در اعمال ماه ذی القعده ) .
.
روز آخِر ذیقعده : شهادت حضرت امام محمّد تقی علیه السّلام است .
.
کتاب شریف (( مفاتیح الجنان )) تألیف محدّث بزرگ حاج شیخ عبّاس قمی رحمه الله می باشد. * اندکی از کلمات و عبارات کتاب مفاتیح الجنان در مورد این ماه با ادبیات روان تری نوشته شده است و با متن اصلی کتاب تفاوت ناچیزی دارد.
کتاب شریف (( المراقبات )) تألیف عارف کامل میرزا جواد آقا ملکی تبریزی رحمه الله می باشد.

وقایع :
1 ذیقعده سال 173 ه.ق ؛ ولادت با سعادت و با برکت و نورٌ علی نور حضرت فاطمه معصومه علیها السّلام 11 ذیقعده سال 148 ه.ق ؛ ولادت با سعادت و با برکت و نورٌ علی نور حضرت امام علی بن موسی الرّضا علیه السّلام آخِر ذیقعده سال 220 ه.ق ( 29 یا 30 ذیقعده ؛ بستگی به ماه ذیقعده دارد که چند روزه است ) ؛ شهادت حضرت امام محمّد تقی علیه السّلام در سنّ 25 سالگی


بسم الله

حوزه /روز اوّل این ماه، روز عید فطر است که از اعیاد بزرگ اسلامی وعید روزه داران واقعى است همانها که اعمال آنان پذیرفته شده و گناهانشان بخشوده گردیده; لذا باید این روز را عید بگیرند.

سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری حوزه»،به مناسبت فرا رسیدن ماه شوال المکرم پس از یک ماه بندگی خالصانه خدا در ماه مبارک رمضان  تقویم این ماه وبرخی اعمال آن را منتشر می کند .

روز اوّل این ماه،

 روز عید فطر است که از اعیاد بزرگ اسلامى است.

 هشتم شوّال:

روز ویران کردن قبور ائمّه بقیع توسّط گروه متعصّب و گمراه وهّابى در سال 1344 هجرى قمرى است.

وهّابیّون که گروهى اندک، متعصّب و نادان در میان مسلمانان به شمار مى روند داراى عقاید افراطى عجیبى هستند و با همه مذاهب اسلامى در امورى به مخالفت برخاسته اند که از جمله آنها، توسّل به اولیاءاللّه، ساختن ضریح و گنبد براى آنان و مسأله شفاعت است. از همین رو، بناى قبور امامان بقیع و حمزه سیّدالشّهدا و دیگر بزرگان اسلام و قبور صحابه و حتّى قبر پدر بزرگوار پیامبر(صلى الله علیه وآله) را در مدینه و دیگر شهرها تخریب نمودند، و در پى تخریب ضریح و گنبد رسول گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) نیز بودند که بر اثر واکنش هاى شدید جهان اسلام، از آن دست کشیدند.

آنان به سبب همین عقاید جاهلانه و خشک، با تأسّف بسیار آثار تاریخى اسلامى فراوانى را در حرمین شریفین تخریب کردند; آثار ارزشمندى که مى توانست سبب پیوند نسل حاضر با تاریخ گذشته اسلام باشد. متأسّفانه همه آنها از دست رفت.

بیست و پنجم شوّال:

روز رحلت امام صادق(علیه السلام) پیشواى بزرگ مذهب ما (در سال 148 هجرى) است.(1)

فضیلت ماه شوّال

این ماه نخستین ماه از ماههاى حج است; زیرا عمره حجّ تمتّع» را مى توان در سه ماه، شوّال، ذى القعده و ذى الحجّه انجام داد و قبل از آن جایز نیست (هرچند عمره مفرده را مى توان در تمام سال انجام داد) و این خود دلیل بر اهمّیّت و فضیلت این ماه است.

ماهى است که خداوند بندگان خویش را به سوى خانه خود دعوت کرده است و آنان نیز با گوش جان نداى او را شنیده و به سوى او از نقاط دور و نزدیک به حرکت در مى آیند (این سه ماه را اشهر الحج» مى نامند، ولى ماه شوّال جزء ماههاى حرام نیست).

وجود عید بزرگ اسلامى فطر در ابتداى این ماه نیز، فضیلت مهمّ دیگرى براى این ماه به شمار مى آید.

شب اوّل ماه (شب عید فطر)

از شب هاى بسیار مبارک است و در فضیلت و اهمّیّت آن، همین بس که در بعضى از روایات آمده است، اهمّیّت آن کمتر از شب قدر نیست، و در روایات توصیه به عبادت و احیاى این شب شده است.

براى این شب چند عمل ذکر شده است:

اوّل: غسل است به هنگامى که آفتاب غروب کند.

دوم: این شب را به نماز و دعا و استغفار زنده نگه دارد و در مسجد بیتوته کند، یعنى شب را در آن جا سپرى نماید و به عبادت مشغول باشد، همانگونه که امام على بن الحسین(علیهما السلام) چنین مى کرد.

سوم: امام صادق(علیه السلام) فرمود: پس از نماز مغرب و نماز عشا و نماز صبح و نماز عید، این ذکرها را بگوید:

اَللهُ اَکْبَرُ، اَللهُ اَکْبَرُ، لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، وَاللهُ اَکْبَرُ، اَللهُ اَکْبَرُ، و للهِِ الْحَمْدُ،

اَللهُ اَکْبَـرُ عَلى ما هَـدانـا، وَلَهُ الشُّکْرُ عَلى ما أَوْلانا.

چهارم: طبق روایتى از امام صادق(علیه السلام) پس از خواندن نماز مغرب و نافله آن، دست ها را به سوى آسمان بلند کند و بگوید:

یا ذَا الْمَنِّ وَالطَّوْلِ، یا ذَا الْجُودِ، یا مُصْطَفِىَ مُحَمَّد وَناصِرَهُ،

صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَاغْفِرْ لى کُلَّ ذَنْب اَحْصَیْتَهُ، وَهُوَ عِنْدَکَ فى کِتاب مُبین.

آنگاه به سجده برود و صد مرتبه بگوید: أتُوبُ إلَى اللّهِ. سپس هر حاجتى که دارد از خداوند طلب کند که ان شاء اللّه برآورده خواهد شد.

پنجم: زیارت امام حسین(علیه السلام) در این شب فضیلت بسیار دارد (زیارت مخصوصه آن حضرت در شب عید فطر، در بخش زیارات ـ صفحه 416 ـ  ).

ششم: ده رکعت نماز بخواند (که چگونگى آن در اعمال شب آخر ماه رمضان  ذکر شده است).

هفتم: این ذکر را که در نیز گفتنش مستحب است، ده بار بگوید:

یا دائِمَ الْفَضْلِ عَلَى الْبَرِیَّةِ، یا باسِطَ الْیَدَیْنِ بِالْعَطِیَّةِ، یا صاحِبَ الْمَواهِبِ السَّنیَّةِ،

اى کسى که فضل و بخشش بر خلق دائمى است و اى آن که دو دست احسانت به عطابخشى باز است اى دارنده بخششهاى ارجمند

صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ خَیْرِ الْوَرى سَجِیَّةً، وَاغْفِرْ لَنا یا ذَالْعُلى فی هذِهِ الْعَشِیَّةِ.

درود فرست بر محمّد و آلش که بهترین مردمند در سرشت و نهاد، و بیامرز ما را اى خداى بلندمرتبه در این شب.

 نهم: چهارده رکعت نماز بخواند (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعتى، سوره حمد و آیة الکرسى و سه مرتبه سوره قل هو الله را بخواند. در روایت است هر کس چنین کند، خداوند در برابر هر رکعتى ثوابهاى بسیار زیادى به او مى دهد.

دهم: مرحوم شیخ طوسى» در مصباح المتهجّد» فرموده است: در پایان شب نیز غسل کن و تا طلوع صبح در مصلاّیت (محل خواندن نماز) بنشین (و ذکر خدا بگو).

فضیلت و اعمال روز عید فطر

روز عید فطر روز بسیار مهمّى براى مسلمانان است; زیرا پس از یک ماه روزه و تهجّد و عبادت، براى گرفتن پاداش الهى آماده مى شوند; لذا این روز، از سویى سبب شادى و سرور است، چراکه هر مسلمانى از انجام وظیفه الهى خوشحال و مسرور است; ولى از سویى چون روز دریافت جوائز الهى است، انسان در حالت خوف و دلهره به سر مى برد از این که نمى داند اعمال یک ماهه او تا چه اندازه مورد قبول قرار گرفته است؟

امام باقر(علیه السلام) از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نقل کرده است که آن حضرت فرمود: هنگامى که روز اوّل شوّال فرا مى رسد، منادى ندا مى دهد: اى مؤمنان براى دریافت جوائز و پاداش هاى خود بشتابید! آنگاه امام(علیه السلام) فرمود: جایزه هاى خداوند مانند جایزه هاى پادشاهان نیست (یعنى جایزه او بسیار بزرگ و معنوى و قبولى طاعات و رضوان الهى است).

در پایان نیز تأکید فرمود: روز اوّل شوال روز دریافت جایزه هاست!».

 اعمال روز اوّل شوّال  

اوّل: تکبیراتى است که در اعمال شب عید فطر ذکر شد، و بعد از نماز صبح و نماز عید فطر آن را بخواند.

دوم: پیش از نماز عید، زکات فطره را جدا سازد; اگر دسترسى به مستحق دارد بپردازد و الاّ کنار بگذارد، براى هر نفر یک صاع (حدود سه کیلو) از گندم یا موادّ غذایى دیگر که در آن شهر غذاى غالب مردم محسوب مى شود.

زکات فطره واجب مؤکّد است و شرط قبولى روزه ماه رمضان است، و خداوند نیز در قرآن آن را مقدّم بر نماز (عید) شمرده است و مى فرماید: (قَدْ اَفْلَحَ مَنْ تَزَکّى وَذَکَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلّى); به یقین آن کس که زکات دهد و یاد پروردگارش را کند سپس نماز بخواند، رستگار است!».

سوم: غسل کردن است و وقت آن به فرموده شیخ طوسى» بعد از طلوع فجر است تا زمان بجا آوردن نماز عید.

قبل از غسل این دعا را بخواند:

اَللّهُمَّ اِیماناً بِـکَ، وَتَصْدیـقاً بِکِتابِکَ، وَاتِّباعَ سُنَّةِ نَبیِّکَ مُحَمَّد صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ.

آنگاه بسم اللّه بگوید و غسل کند. پس از پایان غسل بگوید:

اَللّـهُمَّ اجْعَلْهُ کَفّارَةً لِذُنُوبى، وَطَهِّرْ دینى، اَللّـهُمَّ اَذْهِبْ عَنِّى الدَّنَسَ.

چهارم: به فرموده شیخ طوسى» در این روز نیکوترین لباسش را بپوشد و خود را معطّر سازد و با وقار و سکینه به سمت مصلاّى عید حرکت کند.

پنجم: پیش از نماز عید، در ابتداى روز افطار کند و بهتر آن است که افطارش با خرما باشد.  شیخ مفید»(رحمه الله) فرموده است: مستحبّ است مقدار کمى از تربت سیّد الشّهدا، امام حسین(علیه السلام) را تناول نماید که شفاى هر دردى است.

ششم: پس از طلوع آفتاب براى نماز عید حرکت کند (همان گونه که از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نقل شده است)  و دعاهایى را که از طریق معصومین(علیهم السلام) وارد شده است، بخواند; از جمله آن که امام باقر(علیه السلام) فرمود: در عید فطر و عید قربان و جمعه وقتى که براى رفتن به نماز مهیّا شدى، این دعا را بخوان:

اَللّـهُمَّ مَنْ تَهَیَّأَ فى هذَا الْیَوْمِ اَوْ تَعَبَّأَ، اَوْ اَعَدَّ وَاسْتَعَدَّ لِوِفادَة اِلى مَخْلُوق، رَجآءَ رِفْدِهِ وَنَوافِلِهِ، وَفَواضِلِهِ وَعَـطـایـاهُ،

فَـاِنَّ اِلَـیْـکَ یـا سَیِّدى تَهْیِئَتى وَتَعْبِئَتى، وَاِعْدادى وَاسْتِعْدادى، رَجآءَ رِفْدِکَ وَجَوائِزِکَ، وَنَوافِلِکَ وَفَواضِلِکَ، وَفَضآئِلِکَ وَعَطایاکَ،

وَقَدْ غَدَوْتُ اِلى عید مِنْ اَعْیادِ اُمَّةِ نَبیِّکَ، مُحَمَّد صَلَواتُ اللهِ عَلَیْهِ وَعَلى آلِهِ،

وَ لَمْ اَفِدْ اِلَیْکَ الْیَوْمَ بِعَمَل صالِح اَثِقُ بِهِ قَدَّمْتُهُ، وَلا تَوَجَّهْتُ بِمَخْلُوق اَمَّلْتُهُ،

وَلکِنْ اَتَیْتُکَ خاضِعاً، مُقِرّاً بِذُنُوبى، وَاِسآئَتى اِلى نَفْسى،

فَیا عَظیمُ یا عَظیمُ یا عَظیمُ، اِغْفِرْ لِىَ الْعَظیمَ مِنْ ذُنُوبى، فَاِنَّهُ لایَغْفِرُ الذُّنُوبَ الْعِظامَ اِلاَّ اَنْتَ، یا لا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.

هفتم: نماز عید. خواندن نماز عید در زمان ما مستحب است و آن دو رکعت است; در رکعت اوّل سوره حمد و سوره اعلى (یا هر سوره دیگرى که مایل باشد) بخواند و بعد از آن پنج تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر این قنوت را بخواند:

اَللّـهُمَّ اَهْلَ الْکِبْرِیآءِ وَالْعَظَمَةِ، وَاَهْلَ الْجُودِ وَالْجَبَرُوتِ، وَاَهْلَ الْعَفْوِ وَالرَّحْمَةِ، وَاَهْلَ التَّقْوى وَالْمَغْفِرَةِ،

اَسْئَلُکَ بِحَقِّ هذَا الْیَومِ، اَلَّذى جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً، وَلِمُحَمَّد صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ ذُخْراً [وَشَرَفا] وَمَزِیداً،

اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَاَنْ تُدْخِلَنى فى کُلِّ خَیْر اَدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّد،

وَاَنْ تُخْرِجَنى مِنْ کُلِّ سُوء اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّد، صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمْ،

اَللّـهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ خَیْرَ ما سَئَلَکَ مِنْهُ عِبادُکَ الصّالِحُونَ، وَاَعُوذُ بِکَ مِمَّا اسْتَعاذَ مِنْهُ عِبادُکَ الصّالِحُونَ.

 (درصورت عدم توانایى براین قنوت، هرگونه قنوت دیگرى نیز مى تواند بخواند) سپس تکبیر ششم را بگوید و به رکوع برود و بعد از رکوع و سجده، برخیزد و رکعت دوم را شروع کند; در رکعت دوم، بعد از سوره حمد، سوره والشّمس یا سوره دیگرى را بخواند; آنگاه چهار تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر همان قنوت را بخواند، سپس تکبیر پنجم را بگوید و به رکوع و سجود برود و نماز را تمام کند.  بعد از نماز، تسبیحات حضرت زهرا(علیها السلام) را بگوید و آنگاه دعاهایى که نقل شده است را بخواند که یکى از آنها دعاى چهل و ششم صحیفه سجّادیه» است.

مستحب است نماز عید، زیر آسمان باشد و بعد از نماز براى برادران دینى جهت قبولى اعمال دعا کند.

هشتم: دعاى ندبه را بخواند، که در بخش دعاهاى معروف (صفحه 9) آمده است مرحوم محدّث قمى مى گوید: به فرموده سیّد بن طاووس»، پس از دعا به سجده برود و بگوید:

اَعُوذُ بِکَ مِنْ نار حَرُّها لایُطْفى،وَجَدیدُها لایَبْلى،وَعَطْشانُها لایُرْوى

سپس گونه راست را بر محلّ سجده بگذارد و بگوید:

اِلهى لاتُقَلِّبْ وَجْهى فِى النّارِ بَعْدَ سُجُودى، وَتَعْفیرى لَکَ بِغَیْرِ مَنٍّ مِنّى عَلَیْکَ، بَلْ لَکَ الْمَنُّ عَلَىَّ

آنگاه گونه چپ را بگذارد و بگوید:

اِرْحَمْ مَنْ اَسآءَ وَاقْتَرَفَ وَاسْتَکانَ وَاعْتَرَفَ

سپس به حال سجده برگردد و بگوید:

اِنْ کُنْتُ بِئْسَ الْعَبْدُ، فَاَنْتَ نِعْمَ الرَّبُّ، عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِکَ،فَلْیَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِکَ یا کَریمُ.

در پایان صد مرتبه بگوید:

اَلْعَفْوَ الْعَفْوَ.

منبع : مفاتیح نوین 


بسم الله


اعمال مشترک شب و روز ماه مبارک رمضان
قسم اول اعمالی است که در هر شب و روز این ماه به جا آورده می شود، و آنها چند امر است:
1. خواندن این دعا بعد از هر نماز فریضه: اللهُمَّ ارْزُقْنی حَجَّ بَیْتِکَ الْحَرامِ، الخ. 2. خواندن این دعا نیز بعد از هر فریضه یا عَلِیُّ یا عَظیمُ، الخ. 3. آنکه بخواند بعد از هر فریضه دعایی را که شیخ کفعمی و شهید از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت کرد ه اند: اللهُمَّ اَدْخِلْ عَلی اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ، اللهُمَّ اَغْنِ کُلَّ فَقیرٍ. 4. در این ماه قرآن بسیار بخواند و اگر روزی یک ختم بخواند، خوب است و بعضی از ائمه علیهم السلام در این ماه چهل ختم قرآن و زیاده می کردند، و اگر هر ختمی را ثوابش را به روح مقدس یکی از چهارده معصوم علیهم السلام هدیه کند، ثوابش مضاعف گردد و در قیامت با ایشان باشد. 5. در شب و روز این ماه ذکر صلوات و استغفار و لا اله الا الله» را بسیار بگوید و نوافل شب و روز را به جا آورد. شعر نخواند و چشم و گوش و زبان خود را نیز روزه دارد از محرمات، که روزه مجرد امساک از طعام و شراب نیست.[‍1]

اعمال شب
قسم دوم اعمالی است که در شب های ماه رمضان باید به جا آورد، و آن نیز چند چیز است:
1. افطار است و مستحب است که بعد از نماز شام افطار کند، مگر آنکه ضعف بر او غلبه کرده باشد یا جمعی منتظر او باشند. 2. افطار کند بر چیز پاکیزه ای از حلال، و بهتر آن است که به خرمای حلال افطار کند تا ثواب نمازش چهارصد برابر گردد و به خرما و آب و به رطب و به لبن و به حلوا و به نبات و به آب نیم گرم، به هر کدام افطار کند نیز خوب است. 3. آنکه در وقت افطار دعاهای وارده آن را بخواند، از جمله آنکه بگوید: اللهُمَّ لَکَ صُمْتُ وَ عَلی رِزْقِکَ اَفْطَرْتُ وَ عَلَیْکَ تَوَکَّلْتُ. 4. در وقت افطار سوره إِنّا أَنْزَلْناهُ» را بخواند. 5. در وقت افطار تصدق کند و افطار دهد روزه داران را، اگرچه به چند دانه خرما یا شربتی آب باشد.
و بدان که از چیزهایی که در شب های ماه رمضان باید به جا آورده شود هزار رکعت نماز است در مجموع این ماه، به این ترتیب که در دهه اول و دهه دوم در هر شبی بیست رکعت خوانده شود، هر دو رکعت به یک سلام، به این طریق که هشت رکعت آن را بعد از نماز مغرب بخواند و دوازده رکعت آن را بعد از نماز عشا، و در دهه آخر در هر شب سی رکعت بخواند، باز هشت رکعت آن را بعد از نماز مغرب و بیست و دو رکعت دیگر را بعد از نماز عشا، و مجموع این نمازها هفتصد رکعت می شود و باقی مانده را که سیصد رکعت باشد، در شب های قدر بخواند، یعنی شب نوزدهم صد رکعت و شب بیست و یکم صد رکعت و شب بیست و سیم صد رکعت؛ پس مجموع هزار رکعت شود. به ترتیب دیگر نیز نقل کرده اند و آنچه ذکر شد، موافق مشهور بود.[2]

اعمال سحر
قسم سوم در اعمال سحرهای ماه مبارک رمضان است و آن نیز چند چیز است:
1. سحور خوردن، و ترک نکند سحور را اگر چه به یک دانه خرمای زبون یا شربت آب باشد و بهترین سحورها سویق و خرماست و وارد شده که حق تعالی و ملائکه صلوات می فرستند بر آنها که استغفار می کنند در سحرها و سحور می خورند. 2. سوره إِنّا أَنْزَلْناهُ» را در وقت سحور بخواند که هرکه این سوره مبارکه را در وقت افطار کردن و سحور بخواند در مابین این دو وقت، ثواب کسی داشته باشد که در راه خدا در خون خود بغلتد. 3. دعای ابوحمزه ثمالی را در سحرها بخواند. 4. دعای اللهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ مِنْ بَهائِکَ بِاَبْهاهُ را بخواند.
و بدان که علما فرموده اند که: اگر نیت روزه را بعد از سحور بکند بهتر است و از اول شب تا آخر شب نیت می توان کرد و همین که می داند و قصد دارد که فردا از برای خدا روزه می گیرد و امساک از مفطرات می کند بس است، و شایسته است که در سحرها، نماز شب را ترک نکند و تهجد به عمل آورد.[3]

اعمال مخصوص شب اول رمضان
شب اول: در آن چند عمل است:
1. چون رؤیت هلال کرد، اشاره به هلال نکند، بلکه رو به قبله کند و دست ها را به آسمان بلند کند و دعای رؤیت هلال را بخواند. 2. بخواند دعای 43 صحیفه کامله را در وقت رؤیت هلالِ هر ماه و خصوص هلال این ماه. 3. در این شب ابتدا کند به خواندن هزار رکعت نماز این ماه، به نحوی که گذشت. 4. آنکه در نماز نافله این شب و سایر شب های این ماه سوره اِنّا فَتَحْنا» بخواند. 5. دو رکعت نماز کند در این شب، در هر رکعت حمد و سوره انعام» بخواند و سؤال کند که حق تعالی از او کفایت شرور کند. 6. بخواند دعای 44 صحیفه کامله را که در وقت دخول ماه رمضان حضرت سجاد علیه السلام می خواند. [4]

اولین شب قدر
شب نوزدهم: اولِ شب های قدر است، و شب قدر همان شبی است که در تمام سال، شبی به خوبی و فضیلت آن نمی رسد و عمل در آن بهتر است از عمل کردن در هزار ماه، و در آن شب تقدیر امورات سال می شود و ملائکه و روح که اعظم ملائکه است در آن شب به اذن پروردگار به زمین نازل می شوند و به خدمت امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف مشرف می شوند. آنچه برای هر کس مقدر شده است بر امام علیه السلام عرض می کنند. و از برای مخفی بودن آن شب حکمت های بسیار و فواید عبادت کردن در آن شب بی شمار است. و اعمال شب های قدر بر دو نوع است: یکی آنکه در هر سه شب باید کرد. دیگر آنکه مخصوص به هر شبی. اما اول، پس آن چند چیز است:
1. غسل است و بهتر آن است که مقارن غروب آفتاب غسل کند که نماز مغرب را با غسل بخواند. 2. دو رکعت نماز است در هر رکعت بعد از حمد، هفت مرتبه توحید و بعد از فراغ، هفتاد مرتبه اَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ اَتُوبُ اِلَیْهِ». 3. قرآن مجید را بگیرد و بگشاید و بگذارد در مقابل خود و بگوید: اَللّهُمَّ اِنِّی اَسْئَلُکَ بِکِتابِکَ الْمُنْزَلِ وَ ما فیهِ وَ فیهِ اسْمُکَ الْأَکْبَرُ وَ اَسْمآؤُکَ الْحُسنی وَ ما یُخافُ وَ یُرْجی اَنْ تَجْعَلَنی مِنْ عُتَقائِکَ مِنَ النّارِ. پس هر حاجت دارد بخواهد. 4. آنکه مصحف شریف را بگیرد و بر سر گذارد و بگوید: اللّهُمَّ بِحَقِّ هَذَا الْقُرْآن ِوَ بِحَقِّ مَنْ اَرْسَلْتَهُ بِهِ وَ بِحَقِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فیهِ وَ بِحَقِّکَ عَلَیْهِمْ فَلا اَحَدَ اَعْرَفُ بِحَقِّکَ مِنْکَ. پس ده مرتبه بگوید: بِکَ یا اللهُ» و ده مرتبه بِمُحَمَّدٍ» پس هر یک از معصومین را نام برده و ده مرتبه بگوید تا به حجت بن الحسن علیه السلام برسد. آن وقت حاجت خود را از خدا بخواهد. 5. زیارت کند امام حسین علیه السلام را، و زیارت مخصوصه آن حضرت را. 6. احیا بدارد این شب ها را. 7. صد رکعت نماز کند و اگر بتواند در هر رکعت بعد از حمد ده مرتبه توحید بخواند و بعد از هر دو رکعت، دعای آن را که شیخ و سید نقل کرده اند، بخواند. 8. دعای جوش کبیر بخواند. 9. بخواند این دعا را که کفعمی از امام زین العابدین علیه السلام روایت کرده که در این سه شب می خوانده در حال قیام و قعود و رکوع و سجود: اَللُهُمَّ اِنِّی اَمْسَیْتُ لَکَ عَبْداً وَ آخِراً الخ.
و علامه مجلسی فرموده که: بهترین دعاها و اعمال در این شب ها طلب آمرزش و دعا برای مطالب دنیا و آخرت خود و پدر و مادر و خویشان خود و برادران مؤمن زنده و مرده ایشان است و اذکار و صلوات بر محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله آنچه مقدور شود.
و اما دوم: یعنی اعمال مخصوصه این شب. پس چند چیز است:
1. صد مرتبه: اَسْتَغْفِرُ اللهَ رَبّی وَ اَتَُوبُ اِلَیْهِ. 2. صد مرتبه: اَللّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ اَمیرِالْمُؤْمِنینَ. 3. بخواند دعای یا ذَا الَّذی کانَ» که در آخر فصل اول ذکر شد. 4. بخواند اَللّهُمَّ اَجْعَلْ فیما تَقْضی وَ تُقدِّرُ» الخ. و نماز امشب پنجاه رکعت است با حمد و پنجاه مرتبه اذا زلت»، و گویا مراد آن باشد که در هر رکعت یک مرتبه بخواند؛ زیرا که مشکل است که در مثل چنین شبی با این همه اعمال، دو هزار و پانصد مرتبه اذا زلت» خواندن[5]
ضربت خوردن حضرت علی علیه السلام
در صبح روز نوزدهم سنه 40، حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام را ضربت زدند، و مجمل واقعه آنکه در سال چهلم گروهی از خوارج در مکه جمع شدند و مذاکره نهروان» کردند و بر کشتگان نهروان بگریستند و سه نفر با هم معاهده کردند که در یک شب امیرالمؤمنین علیه السلام و عمروعاص و معاویه را بکشند. ابن ملجم کشتن علی علیه السلام را بر ذمت نهاد و وارد کوفه شد و قُطام بنت اخضر را ملاقات کرد، و آن زنی بود از خوارج که امیرالمؤمنین علیه السلام پدر و برادر او را در نهروان کشته بود و چون در نهایت حسن و جمال بود، ابن ملجم او را خواستگاری کرد. قطام گفت: مهر من سه هزار درهم است با غلام و کنیزی و کشتن علی بن ابی طالب علیه السلام . ابن ملجم گفت: چگونه علی را بکشم؟ گفت: غفلةً او را می کشی. و وردان بن مجالد را که از قبیله خودش بود، برای یاریِ ابن ملجم طلبید و ابن ملجم نیز شبیب بن بجره خارجی را هم دست کرد و در انتظار بودند تا شب نوزدهم ماه رمضان رسید. در آن شب، قطام در مسجد خیمه زده بود و مشغول اعتکاف بود. آن سه ملعون به عزیمت قتل علی علیه السلام به مسجد آمدند. قطام بافته ای چند از حریر بر سینه های ایشان بست و شمشیرهای به زهر آب داده به ایشان داد تا حمایل کردند و بیامدند به نزدیکِ آن دری که امیرالمؤمنین علیه السلام از آن در داخل مسجد می شد، نشستند و کسی از راز ایشان مطلع نبود، جز اشعث بن قیس که او نیز با ایشان متفق بود و به یاری ایشان آمده بود. همین که وقت صبح حضرت امیر علیه السلام داخل مسجد شد و صدای نازنینش بلند شد به یا اَیُّهَا النّاسُ اَلصَّلوةُ» که ابن ملجم و همراهانش شمشیرها کشیدند و بر آن حضرت حمله آوردند و گفتند: اَلْحُکْمُ لِلّهِ لا لَکَ یا عَلی!»
شمشیرِ شبیب خطا کرد و شمشیر ابن ملجم بر فرق همایون آن حضرت جا کرد و شکافت و خون جاری شد و محاسن شریفش که در عزای پیغمبر خضاب نشده بود، به خون خضاب شد، و واقع شد آنچه خدا و رسول صلی الله علیه و آله به آن خبر داده بودند و امیرالمؤمنین در انتظار آن بود و آسوده شد آن جناب از صدمات دنیا و از غَدْر و مکر معاویه و عمروعاص و از بی وفایی کوفیان غَدّرا.[6]
شب بیستم: نمازش هشت رکعت است به هر سوره ای که میسر شود. و در روز بیستم سنه 8 فتح مکه واقع شد و رسول خدا صلی الله علیه و آله به مسجد الحرام آمد و با محجن (عصا) خود استلام فرمود و آهنگ تخریب اصنام و اوثان فرمود و این هنگام سیصد و شصت بت در اطراف خانه کعبه نصب بود.[7]

دومین شب قدر
شب بیست و یکم: فضیلتش زیادتر است از شب نوزدهم و باید اعمال آن شب را از غسل و احیا و زیارت امام حسین علیه السلام و نماز هفت قل هو الله» و قرآن سر گرفتن و صد رکعت نماز و دعای جوشن و غیرها در این شب به عمل آورد. و نماز امشب هشت رکعت است به حمد و هر سوره ای که میسر است و از این شب شروع می شود به دعاهای شب های دهه آخر و آن بر دو قسم است:
یکی آنکه در هر شب مکرر می شود، مانند دعایی که مُرازم از حضرت امام صادق علیه السلام نقل کرده: اللّهُمَّ اِنَّکَ قُلْتَ فی کِتابِکَ الْمُنْزَلِ، الخ. و این دعا که ابن ابی عمیر از آن جناب نقل کرده: اَعُوذُ بِجَلالِ وَجْهِکَ الْکَریمِ أنْ یَنْقَضِیَ عَنّی شَهْرُ رَمَضانَ اَوْ یَطْلُعَ الْفَجْرُ مِنْ لَیْلَتی هذِهِ وَ لَکَ قِبَلی ذَنْبٌ اَوْ تَبِعَةٌ تُعَذِّبُنی عَلَیْهِ یَوْمَ اَلْقاکَ.
دوم: دعاهای مخصوصه هر شب است و آن نیز دو قسم است: یکی آن است که مشایخ نقل کرده اند که دعای امشب اولش این است: یا مُولِجَ اللَّیْلِ فِی النَّهارِ» و این دعا مشهور و در زاد المعاد نیز هست، و دیگر دعایی است که سید ابن باقی روایت کرده و او در مصباح کفعمی است، هرکه خواهد به آنجا رجوع کند. و بدان که در هر شب از این دهه، غسل وارد است و در این دهه، اعتکاف سنت است و بهترین اوقات اعتکاف است و در روایت دعائم است که حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمودند که: اعتکاف در دهه آخر ماه رمضان مقابل دو حج و دو عمره است. و بدان که در این شب حضرت رسول صلی الله علیه و آله به معراج رفت و حضرت عیسی علیه السلام در این شب به آسمان بالا برده شد. در این شب حضرت موسی علیه السلام و حضرت یوشع بن نون وصیِّ آن جناب از دنیا رحلت فرمودند. در این شب واقع شد شهادت مولای ما امیرالمؤمنین علیه السلام .
شیخ مفید فرموده که: در این شب تجدید می شود احزان آل محمد صلی الله علیه و آله و در این شب غسل کند و صد رکعت نماز به جا آورد و صلوات بسیار بفرستد و سعی و کوشش کند در نفرین بر ظالمان آل محمد صلی الله علیه و آله و لعن بر قاتل امیرالمؤمنین علیه السلام . [8]
و چون روز بیست و یکم قتل امیرالمؤمنین علیه السلام است، مناسب است زیارت آن جناب، و کلمات حضرت خضر علیه السلام در این روز که به منزله زیارت آن حضرت است. شب بیست و دوم: نمازش هشت رکعت است به حمد و هر سوره که خواهد و غسل و دعاهای این شب را به عمل آورد. [9]

سومین شب قدر
شب بیست و سوم: از دو شبِ قدر سابق افضل است و از احادیث بسیار مستفاد می شود که شب قدر همین شب است و در این شب جمیع امور بر وفق حکمت مقدر می گردد. و از برای این شب، غیر از اعمالی که با دو شب سابق مشترک است، چند عمل دیگر است:
1. خواندن سوره عنکبوت و روم که حضرت صادق علیه السلام قسم یاد فرمود که خواننده این دو سوره در این شب از اهل بهشت است. 2. خواندن سوره حم دخان». 3. خواندن انا انزلناه» هزار مرتبه. 4. آنکه تکرار کند در این شب، بلکه در تمام اوقات، این دعا را که برای وجود مبارک امام عصر عج الله تعالی فرجه الشریف وارد شده: اَللّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ صَلَواُتکَ عَلَیْهِ وَ عَلی ابائِهِ فی هذِهِ السّاعَةِ وَ فی کُلِّ ساعَةٍ وَلِیّاً وَ حافِظاً وَ قآئِداً وَ ناصِراً وَ دَلیلاً وَ عَیْناً حَتّی تُسْکِنَهُ اَرْضَکَ طَوْعاً وَ تُمَتُّعَهُ فیها طَویلاً. 5. آنکه غیر از غسل اول شب، غسلی نیز در آخر شب کند.
و بدان که از برای غسل و احیای این شب و زیارت امام حسین علیه السلام و صد رکعت نماز فضیلت بسیار و تأکید شده و روایت است که حضرت صادق علیه السلام » سخت مریض شده بود، چون شب بیست و سیم ماه مبارک رسید، موالیِ خود را امر فرمود که حرکتش دادند به مسجد و آن شب را در مسجد بود تا به صبح. و نماز امشب هشت رکعت است به حمد و هر سوره که میسر شود. علامه مجلسی فرموده که: هر مقدار قرآن که ممکن باشد در این شب بخوانند و دعاهای صحیفه کامله را بخوانند، خصوصاً دعای مکارم الاخلاق و دعای توبه، و روزهای این شب ها را نیز باید حرمت داشت و به عبادت و تلاوت و دعا به سر آورد. زیرا که در احادیث معتبره وارد شده است که روز قدر در فضیلت مثل شب قدر است، انتهی.
و بدان که سید در اقبال فرموده که: در این شب مضایقه نکند انسان از دعا کردن برای برادران، و فرموده که: من بعد از تصنیف کتاب اقبال در یکی از شب های جلیله ماه رمضان در وقت سحر مشغول به دعا بودم برای کسانی که واجب بود یا نیکو بود مقدم داشتنِ ایشان را به دعا. پس در خاطرم گذشت که سزاوار است منکرین اقدس الهی و مستخفین به حرمت حضرت باری جلّ شأنه مقدم داشته شوند در دعا، و دعا شود در حق ایشان به هدایت از ضلالت به جهت آنکه مفاسدِ آثار کفر و ضلالت ایشان بیشتر و ضرر ایشان اعظم است. پس الحال که ممکن نیست مرا دفع ایشان به جهاد و منع ایشان از الحاد و فساد، پس دعا کنم در حق ایشان به هدایت. پس در آن وقتِ سحر دعا کردم در حق هر ضال و گمراهی به آنکه هدایت یابند از راه باطل و به راه حق در آیند. پس تأیید فرمود این مطلب را که دعای در حق گمراهان باشد به شفاعتِ حضرت ابراهیم علیه السلام در حق قوم لوط و دعای حضرت رسول صلی الله علیه و آله در حق کفّار قوم خود: اللّهُمَّ اغْفِرْ لِقَوْمی فَاِنَّهُمْ لا یَعْلَمُونَ، با آنکه اذیت آن حضرت می کردند و آنکه حضرت عیسی علیه السلام فرموده که: بوده باشد مثل خورشید که می تابد بر بِرّ و فاجر.و گذشت که در روایات وارد شده است که روز قدر در فضیلت مثل شب قدر است، پس قدر این روز را نیز بدان. [10]

پی نوشت ها :

1. همان، صص 11 و 12.
2. همان، صص 12 و 13.
3همان، صص 14 و 15.
4. همان، صص 17 ـ 20.
5. فیض العلام، صص 40 ـ 42.
6. همان، صص 42 و 43.
7. همان، ص 44.
8. همان، صص 46 و 47.
9. همان، ص 48.
10. فیض العلام، صص 48 ـ 51.
منبع: ،مرکز پژوهش های صدا وسیما ،گنجینه ، شماره (85)، قم: 1389
http://www.rasekhoon.netالمبارک




بسم الله

فضیلت و اعمال مشترکه ماه شعبان

فضیلت ماه شعبان

شعبان ماه بسیار شریفى است و به حضرت سید انبیاء صَلَّى اللهِ عَلِیهِ وَ آله منسوب است و آن حضرت این ماه را روزه مى‌گرفت و به ماه رمضان وصل مى‌کرد و مى‌فرمود شعبان، ماه من است هر که یک روز از ماه مرا روزه بگیرد بهشت برای او واجب می‌شود و از حضرت صادق علیه السلام روایت شده است که چون ماه شعبان فرا می‌رسید امام زین العابدین علیه السلام اصحاب خود را جمع مى‌نمود و مى‌فرمود اى اصحاب من مى‌دانید این چه ماهى است؟

ادامه مطلب

تبلیغات

آخرین ارسال ها

آخرین جستجو ها

HelliFull سیستمها و پمپهای صنعتی و خانگی | تجهیزات آب و فاضلاب شهر هنر آیــتــک آسمـان مـال مـن اسـت رمان برتر وبلاگ حقوقی خدمات عایقکاری بیگدل,عایقکاری موتورخانه, سردخانه,عایقکاری لوله ها قالَ رَبِّ انْصُرْنی‏ عَلَى الْقَوْمِ الْمُفْسِدینَ وبلاگ سلامتی و پزشکی